Οι κανόνες δημοκρατίας του Condorcet σε μιαν ενωμένην Κύπρον.

Όταν η ελπίδα ότι η αριστερά θα μπορούσεν να λύσει το Κυπριακόν ήταν στο έπακρον της το 2008, έψαξα διάφορες πηγές τζ̆αι έκατσα τζ̆αι έσπασα τον νούν μου πως θα μπορούσεν να λειτουργήσει μια αρχή δημοκρατίας που δεν καταπιέζει ούτε την μικρήν ούτε την μεγάλην κοινότηταν, που θα κάμνει τους πολιτικούς της μιας κοινότητας να έχουν ανάγκην τζ̆αι τους πολίτες της άλλης για να περάσουν μιαν ιδέαν για νόμον, που δεν θα δημιουργεί αδιέξοδα...

Τότες δεν είχεν ακόμα ακουστεί η ιδέα για διασταυρωμένην ψήφον που θεωρώ πως είναι ότι πιο εκλεπτισμένον, μετρημένον, τζ̆αι ευφυές εγέννησεν κυπριακή πολιτική σκέψη...

Το άρθρον τούτον είχα το βάλει σε pdf σε έναν σάιντ που επέθανεν, τζ̆αι εξαφανίστηκεν μαζίν του. Τωρά που ξαναγίνεται επίκαιρον, εσκέφτηκα να τον ξανα-αναρτήσω.

Όπως δεν εβρέθην ακόμα μηχανισμός επίλυσης αδιεξόδων, μπορεί οι ιδέες που έχει μέσα να ενδιαφέρουν τους αθρώπους που σπάζουν την κκελέν τους να έβρουν λύσεις...

Οι κανόνες δημοκρατίας του Condorcet μπορεί να εγγυηθούν πολιτικήν ισότηταν βασισμένην στην λαϊκήν κυριαρχίαν τζαι όχι στην κυριαρχίαν 2 κρατών.

Aceras Anthropophorum, Ιούνιος 2008, Acerasanthopophorum.blogspot.com

To 1879 οι μεγάλοι στοχαστές της αθρωπότητας  θεωρήσαν ότι ο λόος ενός βασιλέως εν εν λόγος αρκετός να γίνεται αρχή τζαι νόμος. Δεν είχεν την δύναμην να φέρει liberté, égalité, fraternité (ελευθερίαν, ισότηταν, αδερφοσύνην)..

Όταν εκόψαν την κκελλέν του βασιλιά στην Βαστίλλην τζαι ο λόος του εσίγησεν, έπρεπεν να σιγίσει μιαν τζι έξω, χωρίς πισωγύρισμαν. Για να το πετύχουν τούτον, οι μεγάλοι της γης επαναστάτες έπρεπεν να έβρουν μιαν τζιουνούρκαν αρχήν βάρους ύψους τζαι πυγμής υψηλοτέρας αυτής του λόου του βασιλέως. Την τζιουνούρκαν αυτήν αρχήν δεν την ανακαλύψαν από το μηδέν. Αναστήσαν μιαν παλιάν που άθθησεν τζαι κάρπησεν στες δικές μας του κόσμου γειτονιές. Εμπαλλώσαν την στα μέτρα των δικών τους συνθηκών τζαι έγινεν τελικά η βάση μιας κοσμογονίας. Κυρίαρχος είναι ο Δήμος, το σύνολον των ίσων πολιτών που τον αποτελούν. Αρχή δικαίου γίνεται ο κανόνας της πλειοψηφίας. Τζείνον πον να πουν οι πολλοί, τζείνον εν το σωστόν. Τζαι όι μόνον εν το σωστόν, γίνεται τζαι νόμος για ούλλους, τζαι τζείνους που το θέλουν τζαι τζείνους που δεν το θέλουν. Με αντιπροσώπους του θεού έθελεν πιον, με βασιλιάδες να νεκατώννουνται για να βαρέσει ο λόος τους τζαι να εγγρίνουν αυτόν που νομίζουν οι πολλοί σωστόν. Αντις να χρειάζεται saniors (με καλές προθέσεις) και dignior (με καλόν όνομαν) επιπλέον της maior pars (της πλειοψηφίας), η maior pars μεταξύ ίσων πολιτών εγίνην τζείνη τζαι saniors, τζαι dignior για να την σέβουνται ούλλοι. Η ανακαινισμένη αυτή αρχή αποτέλεσεν την βάση μιας τζιουνούρκας κοινωνικής συμμαχίας.

Οι Γάλλοι επαναστάτες δεν αρκεστήκαν στην δικήν τους κληρονομιάν της μεσαιωνικής κληρικής δημοκρατίας η οποία ήταν πλούσια, τζαι εμπόρεσεν να λειτουργήσει παλιά με λεπτές ισορροπίες.

Τα πειράματα με τες πλειοψηφίες εξεκινήσαν πολλά πριν που την γαλλικήν επανάστασην. Ο καθολικός κλήρος από πολλά παλιά , ψάχνοντας σταθερήν κοινωνικήν συναίνεσην είχεν ήδη καταλάβει ότι η θέληση του θεού η οποία διεχέετο  μέσον του Αγίου Πνεύματος δεν ελαμβάννετουν κατά τέλειον τρόπον από όλους τους δούλους του. Αλλιώς πως θα μπορούσεν κάποιος να εξηγήσει γιατί ετύγχανε να μην υπάρχει ομοφωνία στις συνόδους που αποφασίζαν ποιος θα άρχει; Εάν οι προτιμήσεις εξέφραζαν το θέλημαν του θεού θα έπρεπεν πάντα να υπάρχει ομοφωνία. Η ακυβερνησία εγίνετουν πολλές φορές κοινωνικόν πρόβλημαν, διότι περιμένοντας το Άγιον Πνεύμαν να φωτίζει το σύνολον ενός αγίου σώματος με τρόπον ώστε να επέλθει ομοφωνία, θα μπορούσαν να περιμένουν μήνες τζαι χρόνους. Εκόμα σιειρόττερες ζημιές επέρχονταν από την διχόνοιαν που εδράτζιαζεν εν επουσία ομοφωνίας. Η διχόνοια τρέφει την διχόνοιαν τζαι προκαλεί σύγκρουσην τζαι ζημιάν.

Από το 325 η σύνοδος της Νίκαιας εδέχτην την εγκατάλειψην του κανόνα της ομοφωνίας αποδεχόμενη ότι ένας κληρικός εν ο εκλεκτός του θεού για  να άρχει έστω, τζαι αν έχει θκυό τρείς που δεν τον υποστηρίζουν (κανόνας 6 sententia plurimorum[1]). Για να έβρουμεν όμως την έννοιαν της πλειοψηφίας, πρέπει να περιμένουμεν την τρίτην σύνοδον του Latran το 1179 ή οποία εδέχτην τον κανόναν της απόλυτης πλειοψηφίας των 2/3 για την εκλογήν του ποντίφικα. Στον Γαλλικόν μεσαίωναν άμαν δεν υπήρχεν απόλυτη συναίνεση με ομοφωνία, η ψήφος του Δούκα εβαρούσεν για τες εκλογές επισκόπων. Η ψηφοφορία δεν εμέτραν τζαι ο Δούκας επέβαλλεν την επιλογήν του θεωρώντας ότι ο θεός εμετέδιδεν την θέλησην σου μέσω αυτού παρά μέσω της πλειοψηφίας των 2/3 των κληρικών που εψηφίσαν. Με λλία λόγια αν δεν υπήρχεν ομοφωνία ο Δούκας έκαμνεν ότι έθελεν τζαι η δύναμη της πλειοψηφίας δεν εμέτραν. Μετά τες συπληγάδες διαφόρων κανόνων, το κανονικόν δίκαιον εκατάληξεν στην αρχήν του sanior et maior pars (δηλαδή για να εκλεγεί κάποιος έπρεπεν να έσιει τζαι την πλειοψηφίαν, έπρεπεν να έσιει τζαι καλές προθέσεις). Μετέπειτα η αρχή εμπλουτίστηκεν τζαι με νέα κριτήρια: dignior, sanior et maior pars, δηλαδή δεν εφτάναν οι καλές προθέσεις τζαι η πλειοψηφία, έπρεπεν να έχει κάποιος τζαι καλόν όνομαν. Η πολυκριτήρια αυτή δημοκρατία έφτασεν έζησεν αρκετά χρόνια διόντας λεπτές ισορροπίες μεταξύ της εξουσίας των ευγενών, του κλήρου τζαι του λαού.

Ο κυπριακός λαός εγεύτην καλά τωρά τελευταίως τι θα ειπεί τέθκοιου είδους κληρική δημοκρατία. Ο αρχιεπίσκοπος για να εκλεγεί πρέπει να εκπληρώνει τες προϋποθέσεις του dignior, sanior τζαι maiorς pars. Πρέπει δηλαδή να έχει καλόν όνομαν (να είναι τουλάχιστον dignior επισκόπου), τζαι να εκπληρώνει τους κανόνες της sanior et maior pars. Δηλαδή να έχει την πλειοψηφίαν των κληρικών που κρίνουν τες καλές προθέσεις (sanior pars) τζιαι την πλειοψηφίαν των λαϊκών (maior pars). Τα γεγονότα είναι φρέσκα για να αθθημάται ο καθένας ότι έτσι κανόνες, δεν είναι την liberté, égalité, et fraternité που υπηρετούν αλλά την Παφίτικην παραποθκιάν, πονηρκάν τζαι τα κοντραπάντα.

Αυτόν που έπαθεν ο κυπριακός λαός στες αρχιεπισκοπικές εκλογές είναι που εφοούνταν οι αθρωπιστές στοχαστές του διαφωτισμού τζαι δεν εκοντοσταθήκαν καν στην δικήν τους μεσαιωνικήν παράδοσην της δημοκρατίας. Η συλλογική σοφία που πηγάζει που τον κανόναν του dignior, sanior τζαι maior pars, δεν ήταν αποδεκτή, έστω τζαι αν ήταν μια πρόοδος, μια πιό συναινετική αρχή  σε σχέσην με τον τζαιρον που ότι έθελεν έκαμνεν ο βασιλέας ή ο Δούκας. Επροστρέξαν στην δικήν μας αθηναϊκήν κληρονομιάν, όπου η κοινωνική συναίνεση τζαι σοφία εκφράζετουν μες την δύναμην του μεγαλλύττερου αριθμού μεταξύ ίσων δημοτών.

Δεν χρειάζεται πλέον την sanior (με καλές προθέσεις), τζαι dignior (με καλόν όνομαν) παρτίδαν της κοινωνίας να εγκρίνει τα θέλω της maior pars (πλειοψηφίας). Μια ιδέα ή ένας άνδρας είναι τζαί dignior τζαί sanior εάν διαθέτει την υποστήριξην της maior pars. Η δύναμη του μεγαλλύττερου αριθμού μεταξύ ίσων ανδρών είναι ο θεμελιώδης κανόνας που γίνεται νόμος  τζαι που κάμνει νόμους.

Εν που την ημέραν που έππεσεν η κκελλέ του βασιλέα που αρκέψαν οι συζητήσεις εάν η δύναμη των πολλών είναι λόγος αρκετός που νομιμοποιεί αρχές τζαι άρχοντες, σε σημείον που να θεωρείται η αρχή των αρχών. Ο Condorcet δεν εσυμφώναν. Πόσοι θέλουν έναν άνδραν για άρχονταν είναι έναν. Πόσοι δεν τον θέλουν είναι άλλον. Δεν είναι το ίδιον πράμαν να αντιτίθεσαι σε κάποιον με το να μην τον ψηφίζεις. Για τον Condorcet η ιδεώδης δημοκρατία δικαιώννεται τζαι νομιμοποιείται με θκυο κανόνες τζαι όχι έναν:

- Να υπάρχει σημαντικός αριθμός  που να είναι υπέρ (τουλάχιστον οι παραπάνω, το 50% η το 66% αναλόγως των περιστάσεων)

- Να μην υπάρχει σημαντικός αριθμός που να αντιτίθεται πολλά έντονα.

Χρειάζεται δηλαδή να μετρηθούν δύο προθέσεις του εκλογικού σώματος. Πρέπει να έβρουμεν πόσοι θέλουν τζαι πόσοι εναντιώνονται πολλά σε κάποιον ή σε κάτι. Με την απλήν ψηφοφορίαν, είναι αδύνατον να ξεχωρίσεις αυτούς που δεν θέλουν από αυτούς που εναντιώνονται πολλά.. Ο Condorcet είσιεν την ιδέαν του πως θα μετρηθούν οι δύο τάσεις. Η θέση του ανθρωπιστή μαθηματικού τζαι φιλόσοφου δεν εισακούστην όμως διότι έκαμνεν τους κανόνες σύνθετους. Η αλήθκεια όμως που έκρυφκεν μέσα ο φόος του επαληθεύτην τραγικά στην Κύπρον του 50, του 64, του 74, του 2004. Μια πλειοψηφία δεν μπορεί να κάμει τα θέλω της νόμον όταν έχει μιαν μειοψηφίαν που εναντιώννεται πολλά έντονα. Ο κανόνας της πλειοψηφίας ίσων πολιτών έκαμεν την Ευρώπην ν΄αθθήσει, να ευημερήσει τζιαι να υπερβεί συγκρουσιακές περιστάσεις. Για να επέλθει όμως κοινωνική συναίνεση τζαι η μειοψηφία να αποδεκτεί για νόμον τζαι αρχήν κάτι ή κάποιον που δεν θέλει, παίρνει σαν αντίβαρον το δικαίωμαν να ξαναδοκιμάσει να πείσει τους πολλούς για την ορθότηταν των λόγων της. Γίνεται αντιπολίτευση, τζαι η αντιπολίτευση έχει το δικαίωμαν να επαναφέρει τα δικά της ελπίζοντας ότι μιαν ημέραν θα δικαιωθεί από τον μεγαλύτερον αριθμόν. Άμαν η ελπίδα τούτη δεν υπάρχει, το σύστημαν δεν μπορεί να δουλέψει τζαι ο μεγαλύτερος αριθμός δεν έχει το κύρος να επιβάλει μιαν ιδέαν για νόμον. Άμαν οι πλειοψηφίες τζαι οι μειοψηφίες είναι βασισμένες σε εθνικά, γλωσσικά, θρησκευτικά, φυλετικά η οποιαδήποτε άλλα μόνιμα χαρακτηριστικά, η μειοψηφία είναι μόνιμη. Σε τέθκοιες περιστάσεις, ο κανόνας της maior pars δεν είναι αρκετός για να αποτελέσει την αρχήν των αρχών, δεν μπορεί να είναι βάση της ελευθερίας, της ισότητας τζαι της αδερφοσύνης. Η μόνιμη μειοψηφία είναι καταδικασμένη στα θέλω της μόνιμης πλειοψηφίας. Η μόνη επιλογή που έχει είναι να εκτελέσει αυτά που η μόνιμη πλειοψηφία κρίνει σωστά. Η ελευθερία της μόνιμης μειοψηφίας αίρεται που την ελευθερίαν της μόνιμης πλειοψηφίας. Ο κανόνας της maior pars  μετατρέπει την ισότηταν των ατόμων μπροστά σε μίαν επιλογήν σε ανισότηταν των ομάδων ή των κοινοτήτων, τζαι η ανισότητα μεταξύ των κοινοτήτων μετουσιώνεται σε τελικήν ανάλυσην σε ανισότηταν των ατόμων. Σε κλίμαν όπου μια κοινότητα μπορεί να επιβάλει μιαν εθνικήν επιλογήν στην άλλην, η αδερφοσύνη σκοτώννεται τζαι το τέλος της γεννά το μίσος τζαι την καχυποψίαν. Οι μανάδες, οι αγαπητιτζιές τζαι τα ορφανά στην Κύπρον που το 58 ως το 74 εν τζειαμέ να μαρτυρούν.

Ένας ελληνοκύπριος τζαι ένας τουρκοκύπριος, μπροστά στην επιλογήν να ενωθούμεν με την Ελλάδαν, είναι ίσοι σύμφωνα στον νόμον που έχει βάσην την δημοκρατίαν τζαι την ισότηταν μεταξύ των ατόμων. Εν ελεύθεροι να πουν ναι για όι. Δεν είναι όμως ίσοι μπροστά στην επιλογήν, διότι η επιλογή εξαρτάται από μόνιμα πολιτιστικά χαρακτηριστικά που προκαθορίζουν το αποτέλεσμαν πάντα εις βάρος του Τουρκοκυπρίου. Άν κάποτε ενωθεί η Κύπρος τζαι έχουμεν δύο συνιστώντα κρατίδια με πλειοψηφούντες τους τουρκοκύπριους στο έναν τζαι τους ελληνοκύπριους στο άλλον, το ίδιον πρόβλημαν προκύπτει για τους ελληνοκύπριους που θα βρίσκονται στον βορράν. Σε μικρότερον βέβαια βαθμόν, διότι οι ομόσπονδες πολιτείες δεν θα μπορούν να ασκήσουν εθνικήν πολιτικήν. Σε ότι όμως αφορά τα σχολεία, την θρησκείαν, την γλώσσαν, αν δεν υπάρχουν άλλες αρχές από αυτήν της απλής πλειοψηφίας, άνθρωποι τζαι που τες θκυό κοινότητες θα είναι αναγκασμένοι να υποστούν μιαν απόφασην για την οποίαν δεν θα έχουν ποτέ ελπίδαν να αλλάξουν.

Σε περιπτώσεις που η μειονότητα είναι μικρή, τα προβλήματα μπορούν να λυθούν με ειδικά προνόμια τζαι ασφαλιστικές δικλίδες που να μην επιτρέπουν στην πλειοψηφίαν να καταπιέζει πολλά την μειοψηφίαν. Όταν όμως η μειοψηφία ξεπερνά το 5-10%, ή όταν ξεπερνά τες 50-100 σιιλιάες πλάσματα, τότε σε περίπτωσην σύγκρουσιακών περιστάσεων η δύναμη της γίνεται αρκετή για να επιφέρει ακόμα τζαι πόλεμον για να εισακουστεί μια προτίμηση ή μη προτίμηση της που δεν μπορεί να περάσει μέσα που ψηφοφορίαν. Τα παραδείγματα εθνικών συγκρούσεων είναι άπειρα. Η εξελίξεις στην Γιουγκοσλαβίαν είναι ενδεικτικές της ανικανότητας του πλειοψηφικού κανόνα να φέρει liberté, égalité, fraternité σε μη εθνικά ομοιογενείς πληθυσμούς . Η Σερβία δεν εχώρεν την Αλβανοκοσσοβίτικην μειοψηφίαν. Μετά την επιβολήν της απόσχισης του Κοσσυφοπέδιον που τα έξω, η Σερβική μειονότητα τζαι οι τσιγκάνοι δεν χωρούν στην τζιουνούρκαν κρατικήν οντότηταν. Ότι τους εκάμαν κάμνουν το τωρά οι Αλβανοκοσσοβίτες, οι δε Κοσσοβοσέρβοι, ότι εκάμαν το παθαίνουν. Σε όλες τες χώρες που αποτελούνται από πολλές φυλές με έντονην ταυτότηταν ο απλός κανόνας την πλειοψηφίας, τζαι του ένας άθρωπος - ένας ψήφος, είναι απλά μέσον επιβολής της αριθμητικά πιο μεγάλης ομάδας. Ιράκ, Παλαιστίνη, Λίβανος είναι μερικά παραδείγματα όπου μόλις φύει μια δικτατορία έρκεται η αποσταθεροποίηση.

Η ομοσπονδία είναι μια λύση για την αντιμετώπισην αυτής της ανικανότητας. Στην Σοβιετική Ένωσην, στην πρώην Γιουγκοσλαβίαν, στον Καναδάν, στην Ελβετίαν έδωσεν λύσεις για να βρεθεί κοινωνική συναίνεση. Στην Ελβετίαν που τα Καντόνια εν πολλά, το πρόβλημαν αντιμετωπίστην με τρία εργαλεία. Το πρώτον είναι να έχει δύο βουλές, μιάν όπου τα καντόνια αντιπροσωπεύκουνται αναλογικά με τον πληθυσμόν τζαι μιά όπου υπάρχει ίση αντιπροσώπευση. Έναν Καντόνιν με 6 χωρκά (το Σσβίτσς) είναι ισότιμον με την Ζυρίχην που έχει το 1/5 του πληθυσμού της χώρας. Το δεύτερον εργαλείον είναι μια πολλά βαθκιά αποκέντρωση. Ένας Ελβετός πληρώνει περίπου 1/5 των φόρων του στην κεντρικήν ομοσπονδιακήν κυβέρνησην, 2/5 στην πολιτείαν που ανήκει τζαι 2/5 στην κοινότηταν ή τον δήμον όπου κατοικεί. Όσον δηλαδή οι αρμοδιότητες απευθύνονται σε ομοιογενή σύνολα, τόσον είναι πιο σημαντικές. Έτσι αποφεύγονται οι μόνιμες πλειοψηφίες τζαι μειοψηφίες που έχουν βάσην την γλώσσαν ή την θρησκείαν (στην Ελβετίαν έχει 4 γλώσσες τζαι ιστορικά δύο θρησκείες – οι προτεστάντες αντιπαθκιούνται με τους καθολικούς τουλάχιστον όσον οι ορθόδοξοι με τους μουσουλμάνους). Το τρίτον εργαλείον είναι η άμεση δημοκρατία. Όταν 100 σιηλιάδες πλάσματα (το 1/40 των εκλογέων) αντιδρούν έντονα σε μιαν οποιανδήποτε απόφασην οποιουδήποτε ομοσπονδιακού σώματος μπορούν να ζητήσουν προκήρυξην δημοψηφίσματος. Αυτόν το τελευταίον λειτουργεί σαν πολλά σοβαρόν αποτρεπτικόν μέσον για ακραίες αποφάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να βάλουν σε κίνδυνον αποτυχίας μιαν πολιτικήν παράταξην μπροστά στον λαόν.

Το πρόβλημαν στην Κύπρον είναι ακόμα πιο σύνθετον που την Ελβετίαν διότι πρώτον οι πολιτείες είναι δύο, τζαι δεύτερον, η παράδοση θέλει το κεντρικόν κράτος να είναι πολλά δυνατόν σε σχέσην με τα περιφερειακά. Το ότι έχουμεν αναλογίες πληθυσμών 82%-18 % (αναλογίες του 1960) κάμνει την πολιτικήν ισότηταν δύσκολον πράμαν να εφαρμοστεί χωρίς να κάμνει την πλειοψηφίαν να αντιδρά τζαι να θεωρεί η μειοψηφία έχει παραπάνω δικαιώματα. Διότι μπορεί η ιδανική δημοκρατία του Condorcet να θέλει να μεν υπάρχουν πλειοψηφίες που να καταπλακώνουν μιαν μειοψηφίαν, το να κυβερνείται όμως έναν 41.1 % και πάνω (που είναι το μικρότερον ποσοστόν πλειοψηφίας του 82%) από έναν 9.1% (που είναι η πλειοψηφία του 18%) σε έναν διαμοιρασμόν φίφτι φίφτι της εξουσίας, όπου τα σώματα εκλέγονται με ξεχωριστές ψηφοφορίες, δεν μπορεί παρά να δημιουργήσει αίσθημαν αδικίας τζαι συγκρουσιακές καταστάσεις.

Το εργαλείον του βέτο που προστατεύει την μειοψηφίαν έχει αποτύχει στην τρίχρονην λειτουργείαν της κοινής Κυπριακής Δημοκρατίας που το 60 ως το 63. Μπορεί να αποβεί σε εργαλείον κακοπροαίρετης παράλυσης του κράτους, είτε για πολιτικά είτε για εθνικά κίνητρα.

Το σχέδιον Ανάν επρονοούσεν την δημιουργείαν μιας τρίτης εξουσίας από 1/3 ΕΚ, 1/3 ΤΚ τζαι 1/3 ξένους δικαστές που θα λύουν τυχώντα αδιέξοδα. Βρίσκω αυτήν την ιδέαν πολλά επικίνδυνην αν είναι να λύει θέματα πέραν της ερμηνείας των νόμων τζαι του συντάγματος που εν η δουλειά ενός δικαστηρίου. Αν δούμεν στην Τουρκίαν πως έναν δικαστήριον μπορεί να είναι κακοπροαίρετον τζαι να φτάσει ακόμα τζαι μέχρι σημείου να κάμει πραξικόπημαν, πρέπει να προβληματιστούμεν πολλά πριν να δεχτούμεν έτσι σώμαν που θα λύει τα αδιέξοδα τζαι στην ουσίαν να έχει τον τελικόν λόγον σε ζητήματα δημιουργίας τζαι όχι ερμηνίας των νόμων τζαι των κρατικών αποφάσεων.

Εμπνεόμενος που τους Ελβετικούς μηχανισμούς αναζήτησης κοινωνικής συναίνεσης προτείνω να μελετήθεί πως να ενταχθεί ο λαός στην επίλυση των διαφορών μέσω δημοψηφισμάτων. Μπορούμεν να ανατρέξουμεν τζαι στες αρχές της δημοκρατίας του Condorcet για να ανακαλύψουμεν μιαν αρχήν που να διά σάρκαν στην πολιτικήν ισότηταν τζαι να σέβεται την λαϊκήν κυριαρχίαν του κυπριακού λαού που αποτελείται από ελληνοκυπρίους τζαι τουρκοκυπρίους: η νομιμοποίηση μιας ιδέας δικαιολογείται όταν σε κοινήν ψηφοφορίαν υπάρχει πλειοψηφία χωρίς να υπάρχει μία μεγάλη μειοψηφία που να αντιδρά έντονα σε μιαν από τις δυο κοινότητες. Ένας νόμος για παράδειγμα μπορεί να περάσει όταν η πλειοψηφία του συνόλου του λαού τον επιθυμεί χωρίς να υπάρχει μια μειοψηφία πέραν του χ% σε ένα από τα δύο καντόνια. Ας πούμε προσωρινά για ευκολία της συζήτησης ότι χ=33% (το 1/3), αλλά το χ θα το υπολογίσουμεν πιό αναλυτικά προς το τέλος του άρθρου. Στην πιο ακραίαν διαφωνία θα χρειαστεί τουλάχιστον 53.6% των ελληνοκυπρίων και 33% των τουρκοκυπρίων για να περάσει ένας νόμος (παίρνω σαν βάσην τα ποσοστά πληθυσμών αυτά του 1960, 18/82%). Από την άλλη πλευράν, εαν 100% των τουρκοκυπρίων θέλει ένα νόμο θα μπορεί να τον περάσει με μόνον 39% μειοψηφίαν των ελληνοκυπρίων. Ένα 75% των τουρκοκυπρίων περνά νόμο με το 45 % των ελληνοκυπρίων και ένα 66% των τουρκοκυπρίων χρειάζεται 46 % των ελληνοκυπρίων. Ένα 50% των τουρκοκυπρίων χρειάζεται 50% των ελληνοκυπρίων. Με αυτό τον μηχανισμό υπάρχει σεβασμός και της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας και μία πλειοψηφία πρέπει να αρέσει σε ένα μεγάλο ποσοστό του άλλου λαού για να κάμει το δικό της. Υπάρχει τζαι η ασφαλιστική δικλείδα του ελάχιστου ποσοστού σε μιαν κοινότηταν που απαγορεύει στην άλλην να της επιβάλει κάτι το πολλά απαράδεκτον. Η πολιτική δεν θα μπορεί να γίνει αν δεν συμπεριλάβει και τις δύο κοινότητες. Αν το σκεφτούμεν καλά θα δούμεν ότι ο Condorcet ήταν μεγάλος επαναστάτης και ανθρωπιστής όχι μόνο για τους Γάλλους.

Όταν λοιπόν η κυβέρνηση βρεθεί σε αδιέξοδον τζαι δεν βρέθεται συναινετική λύση, η πολιτική δύναμη που θεωρεί ότι έχει δίκαιον τζαι δεν κουρκάρει έχει να αντιμετωπίσει δημοψήφισμαν στο οποίον ο λαός θα ξικαθαρίσει τζαι θα κυρώσει τελικά τον νόμον με βάσην τες αρχές που επροαναφέραμεν. Η πλειοψηφία της πλευράς που επιμένει, θα πρέπει να πείσει τουλάχιστον το 1/3 της άλλης κοινότητας, νοουμένου ότι θα εύρει τζαι μεγάλην πλειοψηφίαν στην δικήν της κοινότηταν για να φκάλει τζαι πέραν του 50% του συνόλου του λαού. Εάν η μειοψηφία του 1/3 στην κυβέρνησην που μπλοκάρει δεν καταφέρει να φκάλει 1/3 τουλάχιστον στον λαό που αντιπροσωπεύει, τότε χάνει πολιτικά τζαι θα σκεφτεί 2 φορές για το επόμενον μπλοκκον.

Θα μπορούσαμεν να πάμεν τζαι πάρα πέρα εμπνεόμενοι πάλιν από την Ελβετικήν άμεσην δημοκρατίαν[2].

Ο κάθε πολίτης μπορεί να αναλάβει πρωτοβουλίαν για να εφεσιβάλει έναν νόμον ή για να αλλάξει το σύνταγμαν ανεξάρτητα εαν το θέλει ή όχι το κοινοβούλιον. Θα πρέπει να μαζέψει υπογραφές όσον το 1/20 του των εκλογέων. Οι υπογραφές πρέπει να προέρχονται από πολίτες και των 2 κοινοτήτων με ελάχιστον ποσοστό 1/3 από την κοινότηταν που θα συνεισφέρει τες λιγότερες υπογραφές. Για τους κοινούς νόμους, θα ισχύει η αρχή του Condorcet στην καταμέτρηση. Για τις συνταγματικές αλλαγές, χρειάζεται πλειοψηφία 50% τζαι που τες θκυό πολιτείες για να περάσει, ακριβώς όπως τζαι το δημοψήφισμαν που θα δημιουργήσει το σύνταγμαν τζαι το κοινόν κράτος.

Με αυτήν την πρόνοια, θα μπορούσαμεν να δεχτούμεν ακόμα τζαι την συνέχισην των εγγυήσεων του 1960, αφού όλα είναι δυνατά να αλλάξουν με την έγγρισην του λαού. Όσον οι τουρκοκύπριοι αισθάνονται την ανάγγην των εγγυήσεων της Τουρκίας για την ασφάλειαν τους, θα είναι δύσκολον να έβρουμεν εμείς οι ελληνοκύπριοι πλειοψηφίαν 50% για να αλλάξουμεν τες πρόνοιες του συντάγματος. Από το σιέριν μας όμως θα είναι να δημιουργήσουμεν συνθήκες όπου θα μπορούμεν στην συνέχειαν να πείσουμεν τους συμπατριώτες μας να αλλάξουμεν τα εγγυητικά συμφωνητικά, τόσον για την Τουρκίαν, όσον τζαι για την Ελλάδα τζαι την Αγγλίαν. Δεν θα είναι οι εγγυητές που θα αποφασίζουν. Θα είναι ο λαός με βάσην την δημοκρατίαν τζαι την πολιτικήν ισότηταν. Λύεται ακόμα τζαι το ζήτημαν της απόσχισης της μιας πολιτείας που είναι ο μέγας μας φόβος εμάς τους ελληνοκυπρίους. Λύεται με τρόπον που σεβόμαστεν ακόμα τζαι την αρχήν της αυτοδιάθεσης. Αυτοδιάθεση ναι, αλλά με την σύμφωνην γνώμη της πλειοψηφίας του κυπριακού λαού, δηλαδή τζαι του 50% της άλλης κοινότητας.

Συνοπτικά, η Κοντορσιανή δημοκρατία μπορεί να πάρει την εξής μορφήν στην νέαν Κύπρον.

1. Το σύνταγμαν αλλάσσει μερικώς η ολικώς μόνον με δημοψήφισμαν. Χρειάζεται 2 χωριστές πλειοψηφίες 50% για να αλλάξει.

2. 1/20 των πολιτών που προέρχονται αναγκαστικά που τες θκυό πολιτείες, με ελάχιστην συμμετοχήν μιας πολιτείας με 1/3 των υπογραφών, μπορούν να αναλάβουν λαϊκήν πρωτοβουλίαν τζαι να προτείνουν μερικήν ή ολικήν αλλαγήν του συντάγματος. Αν η αλλαγή δεν έχει πρόβλημα συνταγματικής συνοχής ή αντιθεσης με δεσμευτικές διακρατικές συμφωνίες (το συνταγματικό δικαστήριο αποφασίζει), η πρόταση τίθεται στην έγγριση του λαού. Το κοινοβούλιο μπορεί να κάμει αντιπρόταση με άλλη δική του σύνταξη για την πρόνοιαν του άρθρου αν δεν συμφωνεί με την έκφρασην της ομάδας πρωτοβουλίας. Από την ημέρα που η λαϊκή πρωτοβουλία θα καταθέσει την πρόταση της, πρέπει να μαζέψει τις υπογραφές σε διάστημα τουλάχιστον 100 μέρες. Αν το καταφέρει γίνεται δημοψήφισμα.

Η αλλαγή περνά με την έγγριση της πλειοψηφίας του λαού, της πλειοψηφίας της κάθε πολιτείας ξεχωριστά.

3. 1/20 των πολιτών μπορούν να ζητήσουν με υπογραφές υποβολή οποιουδήποτε νόμου ή διατάγματος σε δημοψήφισμαν εάν καταθέσουν τις έγκυρες υπογραφές τους σε 100 μέρες μετά την έγγριση του. Για τους νόμους δεν χρειάζεται ελάχιστος αριθμός υπογραφών από την άλλην κοινότηταν. Για να περάσει ο νόμος πρέπει να εξασφαλίσει την πλειοψηφίαν του λαού, την πλειψηφίαν της μιάς κοινότητας, τζαι την ελάχιστην μειοψηφίαν 1/3 της άλλης κοινότητας.

4. Μια οποιαδήποτε απόφαση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης χρειάζεται την έγγριση πέραν της πλειοψηφίας, τουλάχιστον του 1/3 των υπουργών της μιας κοινότητας. Αν έχουμε 9 υπουργούς, 6 ΕΚ τζαι 3 ΤΚ χρειάζεται τουλάχιστον 1 ΤΚ μαζί με 4, 5 ή 6 ΕΚ για να ψηφιστεί μια απόφαση. Εάν δεν βρεθεί η υπό προϋποθέσεις πλειοψηφία, ο νόμος πηγαίνει αυτόματα σε δημοψήφισμα. Η πλειοψηφία της κυβέρνησης πρέπει να πείσει το 50% του λαού, με πλειψηφίαν στην μιαν πολιτείαν τζαι ελάχιστον αριθμόν ψήφων 1/3 στην άλλην πολιτείαν.

5. Με τις βουλες δεν υπάρχει πρόβλημα διότι με την άνω και την κάτω βουλή, στην οποία μία έχει 50%-50% το πρόβλημα λύεται από μόνο του. Ακόμα και 100% των ΕΚ δεν μπορεί να περάσει νόμο από την κάτω βουλή αν 100% των ΤΚ αντιτίθεται. Μια μειοψηφία που δεν μπόρεσεν να πείσει την άλλην πλευράν να ψηφίσει έναν νόμον, μπορεί να κυρήξει λαϊκήν πρωτοβουλίαν αν νομίζει ότι έχει παραπάνω πιθανότητες να πείσει τον λαόν της άλλης κοινότητας παρά τους πολιτικούς της.

6. Εάν υπάρχει αδιέξοδο είτε στην κυβέρνηση (3 ΤΚ υπουργοί εναντίον), είτε στην βουλή (η μία εκ των δύο βουλών αντιτίθεται στην απόφαση της άλλης), ο νόμος ή η απόφαση μπορεί να σταλεί σε αυτόματο δημοψήφισμα τζαι ο λαός αποφασίζει με τους ίδιους κανόνες πλειοψηφίας τζαι μειοψηφίας.

Θα μου πείται γιατι είπα προσωρινά μειοψηφία 1/3 των ψήφων; Εν για να σεβαστώ την πολιτικήν ισότηταν. Θα μπορούσαμεν να υπολογίσουμεν έναν άλλον ποσοστόν που έιναι ανάλογον με τους πληθισμούς των πολιτειών οι οποίοι αλλάσσουν με τον χρόνο. Θα μπορούσαμεν να πούμεν ότι η αρχή στην οποίαν βασίζεται η νέα ομοσπονδιακή δημοκρατία της Κύπρου είναι η αρχή της κυριαρχίας του κυπριακού λαού ελληνοκυπρίων τζαι τουρκοκυπρίων με βάσην την πολιτικήν ισότηταν: Η πλειοψηφία της μιας κοινότητας έχει τα ίδια δικαιώματα με την πλειοψηφίαν της άλλης, τζαι η μειοψηφία της μιας κοινότητας με αυτά της άλλης. Αν η αναλογία πληθισμών των δύο κοινοτήτων είναι 82/18% μία μειοψηφία 39% των ελληνοκυπρίων μπορεί να μπλοκάρει ακόμα τζαι πλειοψηφίαν 100% των τουρκοκυπρίων. Ε λοιπόν μπορούμεν να πούμεν ότι μία μειοψηφία 39% των τουρκοκυπρίων μπορεί να μλοκάρει την απόφασην της οποιασδήποτε πλειοψηφίας των ελληνοκυπρίων. Μια πλειοψηφία πρέπει να πείσει τζιαι μιαν σεβαστήν μειοψηφίαν στην άλλην κοινότηταν για να κάμει το δικόν της, έστω τζαι αν έχει πέραν του 50% του συνόλου του λαού. Αν κατα την πρώτην απογραφήν πληθυσμού της ομόσπονδης κυπριακής δημοκρατίας ο τουρκογενής πληθυσμός είναι 20% του συνόλου, τότε η ελάχιστη μειοψηφία θα είναι 37.5%. Ο τύπος που δίνει το ελάχιστον ποσοστόν μειοψηφίας που εγγυάται την πολιτικήν ισότηταν μεταξύ πλειοψηφιών τζαι μειοψηφιών είναι χ = (0.5 – ΤΚ) / ΕΚ όπου ΤΚ και ΕΚ είναι τα ποσοστά του ελληνοκυπριακού τζαι τουρκοκυπριακού πληθυσμού.

Η δημοκρατία είναι μεγάλη κατάκτηση της ανθρωπότητας. Έχει βάσην το σέβας προς τους πολλούς τζαι την ελευθερίαν των λίγων να συνεχίσουν να σκέφτονται όπως σκέφτονται, πράττοντας όμως όπως αποφασίσαν οι πολλοί. Η αρχή αυτή δεν ήταν πάντα έτσι όπως την ξέρουμε. Από τον τζαιρόν που την ανακαλύψαν οι αρχαίοι Έλληνες επήρεν πολλές μορφές ανάλογα με τες ανάγγες κοινωνικής συναίνεσης. Οι κληρικοί, οι Γάλλοι μετά την επανάσταση, ο Ελβετοί, οι αμερικάνοι της εδώσαν περιεχόμενον ανάλογα με τες ανάγγες για κοινωνικήν συναίνεσην. Στην Κύπρον αποδεκτήκαμεν την πολιτικήν ισότηταν μεταξύ δύο άνισα αριθμητικώς πληθυσμών. Οι κανόνες της δημοκρατίας με βάσην την λαϊκή κυριαρχία που εγγυάται αυτές τες αρχές δεν υπάρχουν τζαι πρέπει να την ανακαλύψουμεν. Ο τρόπος που προτείνεται σε αυτήν την ανάλυσην μπορεί να εγγυηθεί ελευθερίαν ισότηταν τζαι αδερφότηταν των αθρώπων τζαι των κοινοτήτων. Σχετικόν σέβας προς την μειοψηφίαν αλλά τζαι σχετικόν σέβας προς την αναλογικότηταν.

Αν είχαμεν εφεύρει αυτούς τους κανόνες της πλειοψηφίας τζαι της μειοψηφίας πριν, ούτε η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδαν θα ήταν δυνατή, ούτε όμως τζαι η ένωση της ή η κατοχή της που την Τουρκίαν.

---

[1] Jörg P ELTZER, Conflits électoraux et droit canonique. Le problème de la valeur des votes lors des élections épiscopales en Normandie au Moyen Âge central, Tabularia « Études » , n° 6, 2006, p. 91-107, 31 octobre 2006 (http://www.unicaen.fr/mrsh/craham/revue/tabularia/dossier6/textes/02peltzer.pdf )

[2] Ελβετικό σύνταγμα ( http://www.admin.ch/org/polit/00083/index.html?lang=en )